Pan Barnaba zwiedził cały świat, mówi w kilku językach i poznał Marię Skłodowską-Curie i Einsteina. Niby nie ma w tym nic zaskakującego, oprócz tego, że Barnaba to kot - prawdziwy choć niezwykły. Barnaba przybył do Krakowa z Ameryki z misją potwierdzenia pewnej tajemniczej hipotezy, której udowodnienie warte jest milion dolarów. Kot jest irytujący, ma własne zdanie i zdecydowanie nie lubi głaskania, ani towarzystwa dzieci. Jednak do jednego trzynastolatka o imieniu Antek z czasem się przekonuje. Niepokorne zwierzę i niesforny trzynastolatek jednoczą siły, żeby dowód zagadkowej hipotezy ujrzał światło dzienne i nie wpadł w niepowołane ręce. Czy mimo trudnych początków ta osobliwa para osiągnie swój cel?

Monografia dotyczy decentralizacji fiskalnej i jej ograniczającej roli w procesach rozrastania się sektora publicznego, które określa się Lewiatanem. Nawiązano w niej do tzw. hipotezy Lewiatana sformułowanej przez J. M. Buchanana w odniesieniu do zdecentralizowanych struktur finansów publicznych. Przedmiotem rozważań są procesy decentralizacji fiskalnej w szerokim ujęciu: ekonomicznym, politycznym, administracyjnym, socjologicznym i przestrzennym. Analizy oparto w dużym stopniu na dorobku federalizmu fiskalnego. Celem publikacji jest pogłębienie dorobku teoretycznego w zakresie wykorzystania procesów decentralizacji jako mechanizmu hamowania niebezpiecznego zjawiska Lewiatana. Dokonano również przeglądu dotychczasowych badań empirycznych oraz zweryfikowano pozytywnie podstawową hipotezę badawczą mówiącą, iż decentralizacja fiskalna oparta na wypracowanych w doktrynie finansów publicznych założeniach jakościowych ma pozytywny wpływ na efektywność sektora publicznego oraz ogranicza państwo Lewiatana. W opracowaniu uwzględniono współczesne wyzwania procesów decentralizacji fiskalnej, takie jak koncepcja ESG (Environmental – Social – Governance) oraz długookresowe konsekwencje pandemii. Rozważania mają charakter interdyscyplinarny i kończą się propozycją włączenia procesów decentralizacji fiskalnej do nowego paradygmatu finansów zrównoważonych.

Problemy ekonomii, polityki ekonomicznej i finansów publicznych wydajemy w serii Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Niniejsza publikacja, stanowiąca pierwszą z czterech części materiałów konferencyjnych, zawiera 36 opracowań, w tym sześć w języku angielskim. Zostały one poświęcone aktualnym problemom naukowo-badawczym z zakresu teorii ekonomii, realizacji polityki ekonomicznej – w wymiarze mikro- i makroekonomicznym – oraz zagadnieniom związanym ze stanem finansów publicznych w Polsce i na świecie. Liczne grono autorów prezentuje wyniki swoich dociekań naukowych w postaci teoretycznych i empirycznych analiz związanych z polityką fiskalną na szczeblu centralnym i samorządowym, wykorzystaniem instrumentów polityki podatkowej w odniesieniu do opodatkowania kapitału, pracy i konsumpcji oraz z problemami polityki pieniężnej i rynku kapitałowego w skali krajowej i międzynarodowej. Po-nadto zeszyt zawiera opracowania dotyczące nierówności społecznych, polityki regionalnej i lokalnej, rozwoju produkcji rolnej, obszarów wiejskich i przetwórstwa spożywczego, problemów sektora usług turystycznych i transportowych, jak również rozwoju innowacyjności przedsiębiorstw, efektywności wydatków na B+R oraz polityki państwa w obszarze rynku pracy. Publikacja nasza jest adresowana do środowisk naukowych i studentów wyższych uczelni oraz osób, które w praktyce zajmują się finansami publicznymi, współczesnymi problemami polityki ekonomicznej czy ekonomii. Poszczególne artykuły były recenzowane przez profesorów uniwersytetów, w większości kierowników katedr ekonomii lub polityki ekonomicznej. Za ich rzetelne recenzje chciałbym serdecznie podziękować. Dziękuję również pracownikom Katedry Ekonomii i Polityki Ekonomicznej Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu oraz wszystkim oso-bom i instytucjom zaangażowanym w powstanie tej publikacji. Jestem w pełni przekonany, że książka Problemy ekonomii, polityki ekonomicznej i finansów publicznych będzie Państwa inspirować do dalszych badań i dociekań naukowych oraz przyczyni się do powstania równie interesujących opracowań w przyszłości. Jerzy Sokołowski

W niniejszym numerze czasopisma Czytelnik może zapoznać się z artykułami o dosyć szerokim przekroju tematycznym. Dotyczą one zarówno problematyki o charakterze makroekonomicznym, takiej jak bezrobocie czy polityka fiskalna, jak i zagadnień szczegółowych, związanych z poziomem wynagrodzeń, wynalazczością, kapitałem niematerialnym. Pierwszy z tekstów, autorstwa M. Maziarza, zawiera krytyczny przegląd najnowszych badań związanych z kwestią cięć budżetowych i prezentuje wyniki analizy literatury kliometrycznej poświęconej problemowi wysokiego długu publicznego, zjawiska obecnie charakterystycznego dla wielu krajów. W kolejnym opracowaniu, zatytułowanym Stopa bezrobocia – mankamenty pomiaru i próba ich eliminacji, D. Głuszczuk i A. Raszkowski podejmują próbę odpowiedzi na pytanie, jak można zwiększyć wiarygodność statystyk poziomu zatrudnienia. W tym kontekście wskazują przede wszystkim na trudność ujednolicenia definicji osoby bezrobotnej i pracującej oraz wynikające z tego rozbieżności wartości obliczanych wskaźników. Zagadnieniom związanym z wysokością wynagrodzeń poświęcone zostały trzy kolejne artykuły. K. Natalii skupia się na metodach wyznaczania funkcji wynagrodzeń, a także na sposobach szacowania okresu i stopy zwrotu inwestycji w wyższe wykształcenie. Przedstawia wady i zalety poszczególnych metod i proponuje w tym zakresie rozwiązania jego zdaniem najbardziej efektywne. M. Szczepanik analizuje z kolei wpływ wykształcenia wyższego na wysokość płac w sektorze przedsiębiorstw w Polsce. Podchodzi do tego zagadnienia na poziomie makroekonomicznym, badając korelację liniową pomiędzy zmiennymi. Przedmiotem opracowania A. Wieczorek jest polityka zmiennych składników wynagrodzeń w domach maklerskich. Autorka stawia sobie za cel przybliżenie bieżących regulacji dotyczących sposobów wynagradzania kadry kierowniczej najwyższego szczebla w instytucjach tego typu i bada, w jakim stopniu domy maklerskie w Polsce wdrożyły nowe przepisy. W kolejnym artykule M. Wachowska omawia znaczenie ośrodków akademickich dla poziomu wynalazczości polskich przedsiębiorstw. Stara się wskazać, w jakim zakresie wynalazki opierają się na wiedzy uniwersyteckiej i czy firmy, które korzystają z tego rodzaju wiedzy, stają się bardziej innowacyjne. Autorka stosuje w tym celu metodę tzw. cytowań patentowych. Z kolei Ł. Cywiński i R. Harasym poruszają kwestię inwestycji w kapitał niematerialny w gospodarkach średnio rozwiniętych. Celem ich badania jest pomiar tego rodzaju inwestycji w Polsce i porównanie wyników z rezultatami innych krajów europejskich. J. Ząbkowicz, w przedostatnim opracowaniu niniejszego numeru, stara się zwrócić uwagę na dokonujący się proces przewartościowania hierarchii zadań przypisanych w Unii Europejskiej usługom użyteczności publicznej. W tym kontekście wskazuje również na różnice w podejściach do tej kwestii władz unijnych oraz krajów członkowskich. Podkreślony został także wymiar tego rodzaju usług jako instrumentu inwestowania w zdolności rozwojowe i konkurencyjność Wspólnoty. F. Kapusta z kolei w swoim artykule ukazuje miejsce i rolę zbóż w gospodarce Polski na początku XXI wieku oraz przedstawia wyniki analizy zmian powierzchni upraw zbóż oraz rozmiarów i struktury ich produkcji w latach 1938-2013. Podejmuje również próbę wykonania bilansów zbóż oraz określenia samowystarczalności Polski w tym zakresie, a także dokonuje charakterystyki przemian w przeznaczeniu zbóż i w zakresie interwencji państwa na rynku tego dobra. Ufam, że Czytelnik odnajdzie wśród prezentowanych tekstów takie, które go zainteresują, i w imieniu Komitetu Redakcyjnego życzę inspirującej lektury. Wawrzyniec Michalczyk

Spis treści [Contents] Paweł Boski, Ina Wilczewska: Uprzedzenia polsko-rosyjskie a emocje polskich kibiców w trakcie Euro 2012 [Polish-Russian prejudice and emotions among Polish football fans during Euro 2012], doi: 10.7366/1896180020143001, s. 258–284; Bogdan Wojciszke, Marta Cieślak: Orientacja sprawcza i wspólnotowa a wybrane aspekty funkcjonowania zdrowotnego i społecznego [Agentic and communal orientation: Correlates related to personality and social functioning], doi: 10.7366/1896180020143002, s. 285–297; Kornel Świątnicki, Krzysztof Przybyszewski: Przypomnienie o śmierci i fizyczne oczyszczenie się a poparcie idei lustracji [The effects of mortality salience and physical cleansing on support for vetting (or lustration)], doi: 10.7366/1896180020143003, s. 298–310; Anna Stefaniak, Michał Bilewicz: Zmiana postaw w wyniku wymian studenckich. Rola kontaktu międzygrupowego i redukcji zagrożenia [Changes in attitudes as a result of participation in a student exchange program: The role of intergroup contact and threat reduction], doi: 10.7366/1896180020143004, s. 311–322; Aneta Przepiórka, Małgorzata Szcześniak, Teresita Verhelst, Elisabetta Straffi: System wartości a różne drogi do szczęścia. Porównawcze badanie kolumbijsko-polskie [Value orientations and different ways to happiness: The comparison between Columbian and Polish groups], doi: 10.7366/1896180020143005, s. 323–337; Beata Mirucka, Urszula Bielecka: Intrapsychiczne i interpersonalne funkcje relacji człowieka ze zwierzęciem towarzyszącym [Intrapsychic and interpersonal functions of human relations with companion animals], doi: 10.7366/1896180020143006, s. 338–347; Krystyna Adamska, Roman Konarski: Polska adaptacja Skali stylu konwersacyjnej niebezpośredniości Thomasa Holtgravesa [Thomas Holtgraves’ Conversational Indirectness Style Scale – Cultural adaptation], doi: 10.7366/1896180020143007, s. 348–361.

W numerze [Contents] S t u d i a [S t u d i e s] Edward Haliżak: Stosunki USA–Chiny: falsyfikacja hipotezy „pułapki Tukidydesa” [US–China Relations: Falsification of the ‘Thucydides Trap’ Hypothesis], doi 10.7366/020909614201601, s. 9–32; Magdalena Kozub-Karkut: Teorie stosunków międzynarodowych a badanie polityki zagranicznej [International Relations Theories vis-à-vis Foreign Policy Studies], doi 10.7366/020909614201602, s. 33–50; Krzysztof Miszczak: Raisons d’État. EU Security and Defence Policy Framework in the Context of Polish and German Interests. An Analysis, doi 10.7366/020909614201603, s. 51–66; Olga Barburska: Podstawy normatywne funkcjonowania Unii Europejskiej w stosunkach międzynarodowych – ujęcie teoretyczne [The Normative Basis of the Functioning of the European Union in International Relations – A Theoretical Approach], doi 10.7366/020909614201604, s. 67–90; Joanna Starzyk-Sulejewska: Stosunki Unii Europejskiej z Organizacją Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) [The Relations between the European Union and the Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO)], doi 10.7366/020909614201605, s. 91–110; Paula Marcinkowska: The Scope of Influence of the Central and Eastern European Member States of the EU on Shaping the EU’s Policy towards Russia – The Case of the Visegrad Countries, doi 10.7366/020909614201606, s. 111–122; Rafał Ulatowski: Międzynarodowy wymiar bezpieczeństwa energetycznego Chin [The International Dimension of China’s Energy Security], doi 10.7366/020909614201607, s. 123–138; Anna Wróbel: Sektor usług w negocjacjach Transatlantyckiego Partnerstwa na rzecz Handlu i Inwestycji [The Services Sector in Negotiations of the Transatlantic Trade and Investment Partnership], doi 10.7366/020909614201608, s. 139–156; Marcin Florian Gawrycki: Analiza polityki zagranicznej państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów (II) [An Analysis of the Foreign Policy of Latin American and Caribbean Countries (Part 2)], doi 10.7366/020909614201609, s. 157–200; Alicja Curanović: Symboliczna potęga Rosji w XXI wieku [Russia’s Symbolic Power in the 21st Century], doi 10.7366/020909614201610, s. 201–220; Irena Popiuk-Rysińska: Rada Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych po zimnej wojnie [The UN Security Council after the Cold War], doi 10.7366/020909614201611, s. 221–242; Karina Paulina Marczuk: Public Diplomacy in the Service of the National Interest – Australia’s “Stopping the Boats” Campaign, doi 10.7366/020909614201612, s. 243–252; Katarzyna Kołodziejczyk: Przyszłość grupy krajów Afryki, Karaibów i Pacyfiku [The Future of the African, Caribbean and Pacific Group of States], doi 10.7366/020909614201613, s. 253–264; Ashik KC: Different Strokes for Different Folks: Azerbaijan’s Geopolitical Orientation between the EU and Russia, doi 10.7366/020909614201614, s. 265–276; Deepen Bista: Post-Maidan European Union’s Support to the Economic Transformation of Ukraine, doi 10.7366/020909614201615, s. 277–292; Maria Pasztor, Dariusz Jarosz: Władze komunistyczne w Polsce a ruch miast bliźniaczych w Europie [Communist Authorities in Poland and the Twin Towns Movement in Europe], doi 10.7366/020909614201616, s. 293–314. S p r a w o z d a n i a [R e p o r t s] Alicja Curanović, Szymon Kardaś: Sprawozdanie z konferencji jubileuszowej „Stosunki międzynarodowe w czasach globalnego kryzysu” z okazji 40-lecia Instytutu Stosunków Międzynarodowych, Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych, Uniwersytet Warszawski, 5 grudnia 2016 roku [Report on the jubilee conference “Stosunki międzynarodowe w czasach globalnego kryzysu” on the occasion of the 40th anniversary of the Institute of International Relations, Faculty of Political Science and International Studies, University of Warsaw, 5 December 2016], s. 315–323; Andrzej Szeptycki: Sprawozdanie z międzynarodowej konferencji naukowej „Polska nauka o stosunkach międzynarodowych: doświadczenia dla Ukrainy”, Warszawa, 16 grudnia 2016 roku [Report on the international academic conference “Polska nauka o stosunkach międzynarodowych: doświadczenia dla Ukrainy” , Warsaw, 16 December 2016], s. 324–326. R e c e n z j e [R e v i e w s] Józef M. Fiszer: Karina P. Marczuk (red.), Reconciliation – Partnership – Security. Cooperation between Poland and Germany 1991–2016, s. 327–332.

„Studia Prawno-Ekonomiczne” są jednym z nielicznych w kraju wydawnictw ciągłych, koncentrujących uwagę na problematyce wspólnej dla środowisk ekonomicznych i prawniczych. Na ich łamach wypowiadają się wybitni krajowi przedstawiciele nauk ekonomicznych i prawniczych (blisko 80 profesorów i doktorów habilitowanych), a ponadto debiutujący, utalentowani młodzi pracownicy nauki z terenu całego kraju, są więc wydawnictwem par excellence naukowym. Zasięg oddziaływania czasopisma jest zdecydowanie ponadregionalny. Docierają one nie tylko do środowisk naukowych w całym kraju, ale i do przedstawicieli praktyki, zarówno gospodarczej, jak i obejmującej radców prawnych oraz sądownictwo. Świadczy o tym ogólne zainteresowanie wydawnictwem oraz pozyskiwanie przez Redakcję coraz to nowych autorów, chętnych do publikacji swoich artykułów. W ostatnich latach „Studia Prawno-Ekonomiczne” goszczą na swoich łamach osoby rozpoczynające swoją karierę zawodową w innych ośrodkach akademickich. Są także jedną z ważniejszych pozycji wymiany międzybibliotecznej.