Przedmiotem rozważań podejmowanych w publikacji jest problematyka samozarządzania w strukturach organizacyjnych instytucji publicznych oraz wykorzystywania alternatywnych form dostarczania usług publicznych, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które angażują w te procesy samych obywateli. Jej celem jest przede wszystkim usystematyzowanie wiedzy w tych dwóch obszarach, zdefiniowanie powiązanych z nimi podstawowych pojęć i procesów oraz klasyfikacja opisywanych rozwiązań. Opisane na kartach książki zagadnienia nie były do tej pory kompleksowo analizowane przede wszystkim w literaturze krajowej, ale również międzynarodowej. Za nowatorskie należy uznać: — propozycje związane z typologią samoobsługi; — interesujące poznawczo zestawienie cech charakterystycznych modeli świadczenia usług publicznych; — szczegółowe rozważania na temat samoorganizacji i samoświadczenia usług publicznych w praktyce. Publikacja adresowana jest do szerokiego grona odbiorców. Po pierwsze, do środowiska praktyków z sektora publicznego (przedstawicieli władz oraz pracowników administracji publicznej); po drugie, do przyszłych praktyków – studentów wybranych kierunków szkół wyższych; po trzecie zaś, do mieszkańców jako prosumentów usług publicznych.

Samorząd terytorialny w Polsce znajduje się w fazie modernizacji i dostosowania do wyzwań globalnych i integracji europejskiej. Ponadto ograniczone możliwości finansowe, organizacyjne, techniczne i ludzkie samorządów terytorialnych, w stosunku do skali potrzeb i konieczności rozwiązywania coraz bardziej złożonych problemów lokalnych, powodują, że muszą one (powinny) poszukiwać rozwiązań integrujących różnych uczestników życia społeczno-gospodarczego. Problematyka publikacji koncentruje się wokół zagadnień współpracy i konkurencji międzysamorządowej i międzysektorowej w polskich gminach. Rozważania i wnioski oparto na szerokich studiach empirycznych i literaturowych oraz wynikach obszernych badań ankietowych zrealizowanych w polskich gminach. Tym samym monografia wzbogaca, nadal skromną mimo wagi zagadnienia, wiedzę na temat współpracy gmin z przedstawicielami innych sektorów. Książkę w szczególności poleca się osobom zainteresowanym problematyką samorządu terytorialnego oraz współpracy i konkurencji międzysektorowej. To kompendium wiedzy adresowane jest do szerokiego grona odbiorców: studentów, pracowników naukowych, pracowników administracji publicznej, a także przedstawicieli wszystkich sektorów współpracujących (konkurujących) z polskimi gminami.

Niniejsza publikacja jest efektem drugiego etapu badań dotyczących współpracy i konkurencji w gminach, zrealizowanego w latach 2011−2013 w ramach projektu „Władza lokalna między państwem, społeczeństwem i rynkiem. Współpraca i konkurencja”. Zawiera wyniki pogłębionych badań w gminach województwa łódzkiego, stanowiących uzupełnienie pierwszej publikacji dotyczącej gmin w ujęciu ogólnopolskim. Obecnie analizą ilościową objęto 16 łódzkich gmin wytypowanych na podstawie wyników badania ogólnopolskiego, a 6 spośród nich poddano analiziejakościowej w postaci studiów przypadków. Przyjęta formuła badania pozwoliła na analizę mechanizmów i czynników warunkujących współpracę. Celem badań była próba identyfikacji lokalnych uwarunkowań kooperacji w wybranych gminach. W części pierwszej zawarto charakterystykę województwa łódzkiego, w której skoncentrowano uwagę na działalności gmin, ich kondycji finansowej oraz sposobach realizacji zadań publicznych. Rozdział drugi poświęcony został omówieniu zastosowanych metod badawczych, a w rozdziale trzecim scharakteryzowano wybrane gminy oraz zaprezentowano ilościowe ujęcie zachodzących w nich procesów współpracy. Najobszerniejszy jest rozdział czwarty, poświęcony analizie studiów przypadków 6 gmin wybranych na podstawie stopnia zaangażowania we współpracę. W kolejnej części przedstawiono działalność lokalnych grup działania, w skład których wchodzą analizowane gminy wiejskie i miejsko-wiejskie. W rozdziale szóstym przeprowadzono analizę treści podstawowych programów samorządowych pod kątem programowania działań współpracy. Publikację zamyka karta dobrej praktyki, która ma szansę wzbogacić nadal jeszcze skromną wiedzę w zakresie zintegrowanego podejścia do współpracy na poziomie gminy. Książka jest polecana wszystkim osobom zainteresowanym problematyką samorządu terytorialnego, a w szczególności aspektami współpracy i konkurencji międzysektorowej.